Elon Musk - Người gieo mộng giữa bầu trời đỏ sao hỏa

LTS: “Những Bức Tranh Khởi Nghiệp Vĩ Đại” là một hành trình không chỉ kể lại tiểu sử các doanh nhân lừng danh, mà còn là cuộc đối thoại giữa con người – thời đại – và Thánh thiêng. Mỗi nhân vật được tái hiện không chỉ qua những thành tựu, mà qua ý chí khởi nghiệp, sự phục vụ thầm lặng và khát vọng đổi thay thế giới. Đó chính là nội dung mà Diễn đàn Khởi nghiệp Quốc gia sẽ lần lượt chia sẻ với tất cả các quý vị như một triển lãm những tượng đài khởi nghiệp. Và lúc này, chúng tôi được khai mở, vén màn Triển lãm đồ sộ này bằng khởi đầu của Tượng đài Elon Musk.

Vào thời điểm con người đã bước sang thiên niên kỷ mới với những thành tựu công nghệ rực rỡ, thì đồng thời cũng là lúc thế giới đối diện với một khủng hoảng lớn hơn cả chiến tranh hay khủng hoảng tài chính: khủng hoảng niềm tin vào tương lai.

Một con người bước đi giữa lằn ranh của khoa học và viễn tưởng, để biến tương lai trở thành nơi đáng sống hơn cho toàn nhân loại

Con người hiện đại, giữa những toà nhà chọc trời, những thiết bị siêu vi và mạng lưới kết nối toàn cầu, vẫn mang trong mình nỗi lo sợ về một thế giới cạn kiệt tài nguyên, biến đổi khí hậu không thể đảo ngược, trí tuệ nhân tạo vượt khỏi tầm kiểm soát và một nền văn minh đang lặng lẽ tiến về phía tự huỷ. Chính trong thời đại tưởng như đã đủ mọi tiện nghi ấy, giấc mơ vĩ đại trở nên hiếm hoi. Không phải vì nó không cần thiết mà vì không còn ai dám mơ đủ lớn, để gieo hy vọng vào những điều tưởng chừng phi lý. Và rồi, giữa một thế giới hoài nghi và toan tính, một người đàn ông xuất hiện, với ánh mắt mơ màng nhìn lên bầu trời sao, với những phát ngôn không giống bất kỳ CEO nào trên đời, với một khát vọng phi logic nhưng phi thường: đưa loài người lên Sao Hỏa để đảm bảo sự sống còn của nền văn minh.

Họ gọi ông là lập dị. Là điên. Là gã kỹ sư vĩ cuồng. Nhưng cũng chính họ, sau đó, gọi ông là thiên tài. Là nhà cách mạng công nghệ. Là biểu tượng của một thời đại dám mơ lại.

Ông tên là Elon Musk.

Từ đứa trẻ bị bắt nạt đến người bạn của giấc mơ vũ trụ

Cậu bé lập dị ngay từ tuổi ấu thơ

Elon Musk sinh năm 1971 tại Pretoria, thủ đô hành chính của Nam Phi, nơi từng là trung tâm quyền lực của chế độ Apartheid. Vào những năm ấy, Nam Phi chìm sâu trong chia rẽ sắc tộc, bất ổn chính trị, và những cuộc đàn áp đẫm máu. Các khu phố bị phân chia theo màu da. Người da màu không được tiếp cận giáo dục hay y tế như người da trắng. Cảnh sát có quyền bắn vào đám đông biểu tình mà không bị truy cứu. Không khí xã hội bị phủ bởi sợ hãi, kỳ thị, và sự ngột ngạt kéo dài nhiều thập kỷ.

Pretoria, một thành phố của quyền lực thực dân, của tàn tích phân biệt, nơi những đứa trẻ được dạy phải tuân phục một trật tự khắc nghiệt. Nhưng chính tại đây, giữa lớp bụi mù lịch sử và vết nứt của đạo đức xã hội, một cậu bé tóc vàng, ánh mắt mơ màng, đã chọn một con đường khác - không phải cúi đầu trước thế giới, mà là ngẩng đầu nhìn lên vũ trụ.

Elon Musk sinh ra trong một gia đình trung lưu, cha anh là một kỹ sư, mẹ là người mẫu kiêm chuyên gia dinh dưỡng. Nhưng sự đầy đủ vật chất không giúp cậu tránh khỏi cảm giác cô đơn. Cha mẹ ly thân. Cậu lớn lên trong những căn phòng vắng lặng, nơi âm thanh duy nhất là tiếng lật trang sách và tiếng gõ lách cách của bàn phím.

Ở trường, cậu bị bắt nạt, bị đánh đập, bị chế giễu vì quá ít nói và khác biệt. Có lần, cậu bị đám bạn đẩy ngã cầu thang, đập đầu xuống sàn gạch và bất tỉnh. Nhưng khi tỉnh lại, cậu không nói lời oán trách mà chỉ hỏi rằng: "Tại sao họ lại không thấy thú vị khi nghĩ về các hành tinh khác?"

Elon không chỉ mơ mộng – cậu lập trình. Năm 12 tuổi, cậu tự viết một trò chơi máy tính tên là Blastar, trong đó người chơi điều khiển một phi thuyền không gian tiêu diệt các tàu chở vũ khí ngoài hành tinh. Dựa trên các mã BASIC học từ sách cũ và tự mày mò lập trình trên máy tính Commodore VIC-20, cậu đã viết toàn bộ trò chơi trong vài ngày. Không ai hướng dẫn. Không ai cộng tác. Cậu viết – một mình, trong phòng – như thể đó là lối thoát khỏi thế giới đang vây hãm.

Blastar không phải là một trò chơi phức tạp nhưng nó chứa đựng cả thế giới nội tâm của Elon với vũ trụ, xung đột, giải pháp, hy vọng và trí tưởng tượng không giới hạn. Cậu gửi mã trò chơi tới một tạp chí máy tính nhỏ của Nam Phi. Họ đăng và trả cho cậu 500 USD. Đó là số tiền đầu tiên trong đời cậu kiếm được, không phải bằng lao động tay chân, mà bằng trí tuệ và khát vọng. Nhưng quan trọng hơn cả tiền, đó là khởi đầu của khởi nghiệp. Lần đầu tiên, Elon nhận ra rằng một ý tưởng điên rồ trong đầu cũng có thể tạo ra giá trị trong thế giới thực.

Cậu bé ấy lớn lên cùng sách, từ tiểu thuyết khoa học viễn tưởng đến triết học và vật lý lượng tử. Elon không học để thi, cậu học để hiểu vận hành của vũ trụ. Khi được hỏi về tuổi thơ, Musk từng nói: "Tôi không có ai để nói chuyện, nên tôi nói chuyện với trí tưởng tượng của mình và nó đưa tôi lên sao Hỏa từ năm 8 tuổi."

Năm 17 tuổi, Elon Musk quyết định rời bỏ Nam Phi, không chỉ là một chuyến đi địa lý, mà là một hành trình thoát khỏi bóng đen của chế độ Apartheid và cuộc đời bị lập trình sẵn. Ông nộp đơn xin quốc tịch Canada thông qua dòng họ của mẹ, và sang Toronto với chỉ vài trăm đô trong túi, sống nhờ họ hàng, làm đủ mọi công việc, từ xúc tuyết, rửa chén, dọn lò hơi công nghiệp để tồn tại qua ngày. Nhưng cậu tin rằng đây là cánh cửa đến với "miền đất hứa" – nước Mỹ.

Sau một năm tại Đại học Queen’s ở Ontario, Musk chuyển sang Đại học Pennsylvania tại Hoa Kỳ, nơi ông bắt đầu hành trình học vấn song song cùng lúc hai ngành: vật lý và kinh tế học. Nhưng điều khiến cậu thao thức mỗi đêm không nằm trong bài giảng lớp học, mà là một câu hỏi khắc khoải trong tim là làm thế nào để loài người không bị tuyệt chủng vì chính những phát minh của mình?

Trong một tiểu luận ở đại học, cậu viết: "Ba điều tôi muốn làm trong đời: giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hoá thạch, chống lại sự ngu xuẩn của trí tuệ nhân tạo, và đưa nhân loại thành giống loài đa hành tinh." Không ai tin. Nhưng Elon tin.

Và giấc mơ đỏ bắt đầu từ đó.

Khởi nghiệp – Phá vỡ những định luật cũ của thế giới

Nếu giai đoạn đầu đời là nơi Elon Musk kết bạn với trí tưởng tượng, thì giai đoạn khởi nghiệp là lúc ông tuyên chiến với thực tại. Không phải bằng giận dữ, mà bằng sáng tạo. Không phải bằng phản đối, mà bằng thay đổi tận gốc cấu trúc cũ kỹ của thế giới công nghệ.

Năm 1995, khi mới chuyển đến California và vừa từ chối học tiếp chương trình tiến sĩ tại Stanford chỉ sau hai ngày, Elon Musk cùng em trai Kimbal sáng lập Zip2, một nền tảng số hóa thông tin doanh nghiệp kết hợp bản đồ trực tuyến, vào thời điểm Internet vẫn còn là thứ xa lạ và bị hoài nghi. Họ đặt trụ sở trong một văn phòng nhỏ ở Palo Alto, ngủ ngay trên ghế sofa, dùng phòng tập thể hình gần đó để tắm rửa, và sống bằng mì gói.

Trong vai trò vừa là lập trình viên chính, vừa là nhân viên tiếp thị, Elon lái xe gõ cửa từng cửa hàng, từng tòa soạn báo, thuyết phục họ rằng tương lai của nội dung không nằm trên giấy, mà trên màn hình. Anh giới thiệu với họ một tương lai mà khách hàng có thể tra cứu địa chỉ, dịch vụ và bản đồ chỉ bằng vài cú nhấp chuột. Trong một lần thuyết trình, một biên tập viên đã cười phá lên và hỏi: “Anh nghiêm túc đấy à? Người ta sẽ tra bản đồ trên máy tính sao?” Elon chỉ đáp: “Không phải hôm nay. Nhưng sớm thôi. Và nếu không bắt đầu từ hôm nay, ngày ấy sẽ đến từ tay người khác.”

Họ sống trong văn phòng, tắm ở phòng tập thể dục, ăn mì gói mỗi ngày. Nhưng chỉ ba năm sau, Zip2 được bán lại với giá 307 triệu USD. Elon thu về 22 triệu đô. Với người khác, đó là đích đến. Còn với Musk, đó chỉ là đoạn khởi động.

Ông dùng số tiền ấy để sáng lập X.com, một công ty tài chính trực tuyến đầy táo bạo với tham vọng thay đổi toàn bộ hệ thống ngân hàng truyền thống trên thế giới. X.com không chỉ đơn thuần là một ngân hàng điện tử, nó là một cuộc cách mạng về cách con người giao dịch, lưu trữ và gửi tiền. Elon tin rằng trong một thế giới đang chuyển mình số hóa, tiền bạc cũng phải trở thành luồng điện tử. Và ông muốn là người dẫn đầu xu thế đó.

X.com sau đó sáp nhập với một công ty khởi nghiệp khác mang tên Confinity, và trở thành PayPal. Khi eBay mua lại PayPal với giá 1,5 tỷ USD vào năm 2002, Musk, khi đó mới 31 tuổi, trở thành triệu phú công nghệ, nắm trong tay hơn 180 triệu USD. Nhưng thay vì nghỉ hưu hay mua biệt thự xa hoa, Elon lại đưa ra một trong những quyết định can đảm và điên rồ nhất trong lịch sử khởi nghiệp đó là dùng gần như toàn bộ số tiền đó để theo đuổi ba sứ mệnh tưởng như bất khả thi.

Đầu tiên, ông thành lập SpaceX vào năm 2002 với tầm nhìn làm cho loài người trở thành giống loài đa hành tinh. Trong bối cảnh các chương trình vũ trụ quốc gia đang cắt giảm ngân sách, còn các chuyên gia cho rằng tư nhân hóa không gian là viễn tưởng, Elon chọn làm điều chưa ai dám làm: chế tạo tên lửa có thể tái sử dụng, giảm mạnh chi phí và mở đường cho việc đưa con người lên Sao Hỏa. Những năm đầu, tên lửa Falcon 1 liên tục thất bại và bốc cháy. Nhưng Elon vẫn kiên định, vẫn đổ từng đồng tiền cuối cùng, vẫn sống trong phòng kỹ thuật và cùng kỹ sư thử lại không biết bao nhiêu lần. Ông từng nói: "Tôi sẽ không bỏ cuộc, trừ khi tôi chết hoặc bất tỉnh."

Rồi đến, ông đầu tư vào Tesla Motors, khi công ty xe điện này đang bên bờ vực phá sản. Lúc đó, ngành công nghiệp ô tô cười nhạo xe điện, gọi chúng là đồ chơi đắt tiền cho người kỳ quặc. Nhưng Elon không đầu tư vì thị trường, ông đầu tư vì trái đất. Ông muốn một thế giới nơi con người không còn phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, nơi các cỗ xe không còn làm Trái Đất nghẹt thở. Trong nhiều năm, Tesla bị chê bai, cổ phiếu bị bán tháo, xe bị lỗi, nhà máy bị đình trệ. Nhưng Elon vẫn đứng đó, giữa bão tố, tự tay điều hành dây chuyền sản xuất, viết lại mọi định nghĩa về đổi mới.

Và cuối cùng, ông hỗ trợ thành lập SolarCity, công ty năng lượng mặt trời do hai người anh em họ của mình điều hành. Mục tiêu không chỉ là lắp đặt pin mặt trời mà là biến mọi mái nhà thành một trung tâm sản xuất năng lượng sạch. Elon nhìn thấy một thế giới nơi mỗi gia đình có thể tự cấp điện, nơi năng lượng được dân chủ hóa và môi trường được cứu rỗi từng kilowatt một.

Không ai hiểu nổi. Báo chí gọi ông là kẻ đốt tiền. Các nhà đầu tư tháo chạy. Bạn bè khuyên can. Nhưng Musk chỉ đáp: “Nếu điều đó là quan trọng với tương lai nhân loại, tôi sẽ làm, dù xác suất thành công chỉ là 1%.” Và rồi, khi mọi người tò mò hỏi: "Ông thuyết phục cổ đông bằng cách nào? Làm sao ông có vốn cho những kế hoạch phi lý như thế?" – Elon chỉ cười. Trong những ngày đầu, ông không có hàng dài nhà đầu tư. Ông dùng chính tiền bán PayPal làm vốn mồi, đổ 100 triệu USD vào SpaceX, 70 triệu vào Tesla, và 10 triệu vào SolarCity. Ông đầu tư toàn bộ tài sản của mình trước, để chứng minh cho bất kỳ ai rằng: "Tôi không mời bạn vào một canh bạc. Tôi mời bạn đi cùng tôi trong một cuộc di cư của ý chí nhân loại."

Khi kêu gọi đầu tư, Elon không gửi những bản PowerPoint đầy biểu đồ tài chính. Ông gặp trực tiếp từng người, nhà đầu tư thiên thần, đối tác tiềm năng, các quỹ mạo hiểm nhỏ và kể câu chuyện về sao Hỏa, về trái đất đang nóng lên, về những đứa trẻ mai sau cần một nơi để sống sót. Ông biến viễn tưởng thành viễn kiến.

Các công ty như SpaceX và Tesla bắt đầu với hình thức gọi vốn hỗn hợp từ vốn tự thân, vốn góp cổ phần từ nhà đầu tư cá nhân và quỹ mạo hiểm. Nhưng điều khác biệt là Elon luôn giữ quyền kiểm soát sứ mệnh. Khi Tesla lên sàn, ông vẫn sở hữu hơn 20% cổ phần và có quyền phủ quyết các định hướng lớn. Tại SpaceX, công ty chưa niêm yết đại chúng, ông giữ đa số quyền biểu quyết, để không một thế lực tài chính nào có thể buộc ông phải hy sinh tầm nhìn dài hạn vì lợi nhuận ngắn hạn. "Tôi không xây dựng công ty để bán đi. Tôi xây để đưa nhân loại đến nơi tiếp theo," ông nói.

Cấu trúc vốn của những công ty như SpaceX hay Tesla không đến từ Wall Street, mà đến từ niềm tin. Elon đồng ý để cổ đông nắm phần sở hữu, nhưng ông luôn giữ quyền kiểm soát định hướng. Ông chấp nhận chia sẻ tài sản, nhưng không chia rẽ sứ mệnh. Trong mọi cuộc gọi vốn, ông luôn đặt câu hỏi: "Bạn đầu tư vào sản phẩm, hay vào một tương lai bạn sẽ hối tiếc nếu không góp phần tạo ra nó?". Báo chí gọi ông là kẻ đốt tiền. Các nhà đầu tư tháo chạy. Bạn bè khuyên can. Nhưng Musk luôn kiên định.

Những năm 2006 - 2008 là địa ngục của Elon Musk. Đó không chỉ là khó khăn về tài chính, mà là sự sụp đổ cùng lúc của cả giấc mơ, niềm tin và mối quan hệ con người. Cả SpaceX và Tesla đều lần lượt thất bại: tên lửa Falcon phát nổ ba lần, tiêu tốn hàng chục triệu USD, còn nhà máy Tesla gần như ngừng vận hành vì không thể thanh toán lương nhân viên. Musk phải bán đi ngôi nhà, vay mượn tiền để duy trì hoạt động, và thậm chí không đủ tiền trả học phí cho con.

Ông ly hôn. Những người bạn thân quay lưng. Báo chí gọi ông là kẻ cuồng loạn. Các kỹ sư giỏi lần lượt rời đi. Elon, người từng ngồi giữa các cuộc họp triệu đô. giờ ngủ trên sàn nhà máy, ăn bánh quy thay bữa, và khóc lặng lẽ trong phòng điều khiển sau mỗi lần phóng thất bại.

Rồi vào ngày 23 tháng 12 năm 2008, chỉ một ngày trước Giáng sinh, khi chỉ còn lại một cơ hội duy nhất để cứu vãn SpaceX, tên lửa Falcon 1 lần thứ tư được phóng. Không ai dám kỳ vọng. Nhưng lần đó, nó đã bay. Nó không chỉ bay lên bầu trời, mà còn bay vào lịch sử. Và hai ngày sau, NASA chính thức công bố ký hợp đồng với SpaceX trị giá 1,6 tỷ USD, không phải vì lòng thương hại, mà vì năng lực thật sự.

Đó không chỉ là tiền, đó là phép lạ. Là sự công nhận đầu tiên từ một tổ chức quốc gia rằng: một kẻ ngoài hệ thống, một người từng bị coi là điên, có thể viết lại luật chơi của ngành hàng không vũ trụ.

Và Đó không chỉ là tiền, mà là tuyên ngôn rằng: một người ngoài hệ thống có thể viết lại luật chơi.

Và Elon Musk, từ đó, không còn là một doanh nhân. Ông trở thành biểu tượng.

Kiến tạo tương lai – Từ Trái Đất đến Sao Hỏa

Sau cú trỗi dậy ngoạn mục vào năm 2008, Elon Musk bước vào giai đoạn không còn chỉ khởi nghiệp để tồn tại, mà để tái định nghĩa tương lai của nhân loại. Mỗi công ty ông điều hành không còn đơn thuần là một doanh nghiệp, mà là một nhánh trong giấc mơ tổng thể: bảo vệ Trái Đất, chinh phục vũ trụ, và đảm bảo sự sống còn của loài người trong dài hạn.

Tesla bắt đầu vươn lên từ đống tro tàn, nhưng để hiểu sự trỗi dậy này mang ý nghĩa thế nào, ta phải nhìn lại toàn cảnh ngành công nghiệp ô tô khi đó. Trong suốt thế kỷ XX, thế giới bị chi phối bởi những hãng xe sử dụng động cơ đốt trong, nơi nhiên liệu hóa thạch là vua, tốc độ là tiêu chí vàng, và xe điện bị xem là một thứ đồ chơi tốn kém, chậm chạp, không thực tế. Nhiều hãng lớn đã từng thử, rồi từ bỏ. Xe điện, với họ, là một lối rẽ thất bại.

Elon Musk không nhìn thế giới như vậy. Ông tin rằng nếu công nghệ đủ tốt, thiết kế đủ đẹp, và trải nghiệm vượt trội, xe điện có thể không chỉ thay thế xe xăng,  mà khiến xe xăng trở nên lỗi thời. Với tầm nhìn đó, ông đặt cược vào Tesla Motors, không phải để bán xe, mà để thay đổi mã di truyền của cả ngành công nghiệp ô tô.

Năm 2012, mẫu xe Model S ra đời, không đơn thuần là một chiếc xe điện, mà là một tuyên ngôn công nghệ: tăng tốc dưới 4 giây, phạm vi hoạt động hơn 400 km mỗi lần sạc, cập nhật phần mềm từ xa, nội thất tinh tế như một sản phẩm Apple. Tesla không quảng cáo rầm rộ, không dựa vào đại lý, mà dựa vào cộng đồng yêu công nghệ và sức hút của một CEO dám nói thật về khủng hoảng khí hậu.

Nhưng phía sau ánh hào quang là vô vàn đêm Musk ngủ lại nhà máy, ăn cùng công nhân, đích thân kiểm tra từng dây chuyền, từng lỗi nhỏ nhất. Ông dồn toàn lực xây dựng Gigafactory, hạ giá thành pin, phát triển mạng lưới trạm sạc Supercharger, và biến Tesla từ một hãng xe thành một công ty năng lượng sạch toàn diện. Tesla cũng không phải là hãng đầu tiên làm xe điện, nhưng là hãng đầu tiên khiến xe điện trở thành một biểu tượng khát vọng và trí tuệ.

Đến năm 2021, Tesla vượt mốc 1.000 tỷ USD vốn hóa thị trường, trở thành hãng xe giá trị nhất thế giới. Nhưng Musk vẫn chỉ nói: “Tôi chưa từng làm Tesla để bán xe. Tôi làm nó để cứu lấy khí hậu.”

SpaceX, sau khi giành được hợp đồng với NASA, đã không ngừng phát triển như một công ty tiên phong trong ngành công nghiệp hàng không vũ trụ tư nhân. Trước SpaceX, lĩnh vực không gian gần như bị độc quyền bởi các cơ quan chính phủ như NASA hay Roscosmos. Nhưng Musk nhìn thấy một cơ hội: nếu tư nhân hóa không gian thành công, chi phí sẽ giảm, tốc độ đổi mới sẽ tăng, và loài người sẽ có cơ hội thoát khỏi sự lệ thuộc vào chính trị quốc gia trong việc khám phá vũ trụ.

Năm 2015, lần đầu tiên trong lịch sử, một tên lửa đẩy (Falcon 9) hạ cánh thành công và tái sử dụng. Điều này không chỉ giảm chi phí phóng mà còn mở ra một mô hình kinh tế hoàn toàn mới: vũ trụ không còn là sân chơi của chính phủ, mà là một thị trường. SpaceX nhanh chóng trở thành đối tác quan trọng của NASA, Bộ Quốc phòng Mỹ, các quốc gia đồng minh, và hàng trăm công ty tư nhân. Khách hàng của SpaceX gồm các tập đoàn viễn thông cần phóng vệ tinh, các công ty Internet như Viasat, các tổ chức khoa học, và cả những sứ mệnh quốc tế.

Nguồn thu chính đến từ ba mảng: hợp đồng phóng vệ tinh thương mại, vận chuyển hàng hóa và phi hành gia cho NASA, và phát triển hệ thống Starlink, mạng lưới vệ tinh cung cấp Internet toàn cầu. Chỉ riêng Starlink đã đưa SpaceX vào vị thế công ty sở hữu hạ tầng viễn thông lớn nhất quỹ đạo Trái Đất, với hơn 5.000 vệ tinh hoạt động và hàng triệu người dùng tại hơn 60 quốc gia.

Không dừng lại ở đó, Elon tiếp tục phát triển Starship, con tàu vũ trụ lớn nhất từng được chế tạo, với tầm nhìn không chỉ đưa người lên Sao Hỏa mà còn làm cho du hành liên hành tinh trở thành một ngành công nghiệp thực sự.

Neuralink, The Boring Company, Starlink, không phải là những ý tưởng rẽ nhánh vô định, mà là những nhánh rễ của cùng một hệ sinh thái mang tên Elon Musk, nơi ông luôn đánh hơi được cơ hội, luôn đuổi theo những điều không ai dám nghĩ là khả thi. Trong khi thế giới nhìn thấy rào cản, ông nhìn thấy đường đi. Trong khi người khác gọi là điên rồ, ông gọi là sứ mệnh.

Neuralink nhằm kết nối não người với máy tính, không chỉ để chữa bệnh mà còn để nâng cấp trí tuệ con người, chuẩn bị cho một tương lai mà AI có thể vượt xa chúng ta. Dự án từng bị chế giễu là khoa học viễn tưởng, nhưng Musk vẫn kiên trì đầu tư hàng trăm triệu USD, tuyển dụng các nhà thần kinh học hàng đầu thế giới, và tạo ra các con chip có thể cấy vào não chuột, lợn – và nay là thử nghiệm lâm sàng trên con người.

The Boring Company ra đời từ một lần Elon... kẹt xe. Nhưng thay vì than phiền, ông xây một công ty đào hầm tốc độ cao dưới lòng đất, với tham vọng giải quyết ách tắc đô thị bằng hệ thống Hyperloop và Loop Tunnel. Trong khi thành phố còn tranh luận ngân sách, ông đã cho máy khoan vận hành.

Starlink thì táo bạo hơn nữa: phủ sóng Internet băng thông rộng đến mọi ngóc ngách hành tinh bằng hàng chục nghìn vệ tinh. Không chỉ để kiếm tiền, mà để chuẩn bị cho một ngày Sao Hỏa có cư dân và họ cũng cần Wi-Fi.

Dù vấp phải không ít tranh cãi từ đạo đức đến kỹ thuật, các dự án này đều mang một DNA thống nhất: giải bài toán của ngày mai bằng công cụ của hôm nay, trước khi quá muộn. Và Elon Musk, như một người cày ruộng trên các vì sao, cứ lặng lẽ gieo từng hạt giống hy vọng trong cánh đồng tưởng chừng cằn cỗi của nhân loại.

Elon bị chỉ trích là ngông cuồng, độc đoán, nhiều lúc cảm xúc thất thường. Nhưng cũng chính những người chỉ trích phải thừa nhận: ông là người duy nhất trong thế kỷ này có thể cùng lúc thay đổi cả giao thông, năng lượng, hàng không, không gian, y học và truyền thông, không vì lợi nhuận, mà vì một viễn kiến của sự sống còn. Đáp lại những lời phàn nàn, ông chỉ nói: "Nếu mọi thứ tan biến, ít nhất chúng ta cũng đã cố gắng vươn lên giữa bầu trời đỏ."

Không ai biết tương lai sẽ ra sao. Nhưng trong một thế giới đang thu mình vì nỗi sợ, Elon Musk chọn mở những cánh cửa. Không chỉ cho tên lửa, mà cho những giấc mơ tưởng chừng đã lụi tắt. Và ông không chỉ sống cho hôm nay. Ông sống cho một ngày, khi trên Sao Hỏa, một đứa trẻ sẽ nhìn lên Trái Đất như chúng ta từng nhìn lên trăng và biết rằng giấc mơ là có thật. Và với những điều phi thường đó, Barack Obama đã phải thốt lên: "Elon Musk cho thấy điều gì có thể xảy ra khi một cá nhân dám nghĩ lớn và không sợ thất bại." Và Bill Gates, đã phải thừa nhận: "Tôi không luôn đồng ý với cách tiếp cận của Elon, nhưng tôi không thể phủ nhận rằng anh ta đã thay đổi ngành công nghiệp, và thay đổi cả nhận thức con người về tương lai." Và ông không chỉ sống cho hôm nay. Ông sống cho một ngày, khi trên Sao Hỏa, một đứa trẻ sẽ nhìn lên Trái Đất như chúng ta từng nhìn lên trăng và biết rằng giấc mơ là có thật.

Chiêm niệm: Người gieo mộng giữa bầu trời đỏ

Trong một thời đại mà nhiều người chọn cách thu mình, Elon Musk chọn phóng tầm nhìn vượt ra khỏi ranh giới khí quyển. Trong khi thế giới tranh cãi về những rủi ro của trí tuệ nhân tạo, biến đổi khí hậu hay sự suy tàn đạo đức, ông lại lặng lẽ kiến tạo từng cỗ máy, từng con tàu, từng phép thử để đưa nhân loại vượt khỏi nỗi sợ và tiến về phía những khả thể chưa từng có.

Ông không nhân danh tôn giáo, không tự xưng là nhà hiền triết. Nhưng những gì ông làm từ việc hồi sinh niềm tin vào năng lượng sạch, đến việc thắp lên hy vọng sống trên hành tinh khác là một hành động mang tính thiêng liêng: trả lại cho con người khả năng mơ mộng và tái sáng tạo thế giới.

Elon không làm việc như một nhà lãnh đạo kiểu mẫu, mà như một kẻ mang sứ mệnh không ngủ yên khi loài người còn mắc kẹt trên một hành tinh đơn độc. Ông sống như thể đang viết tiếp chương thứ hai của Sáng Thế Ký – nơi con người, được tạo ra theo hình ảnh của Thiên Chúa, tiếp tục sáng tạo không ngừng để hoàn thiện vũ trụ.

TS.Đinh Việt Hòa và Cộng sự (HoAI)

 

 

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Ashlee Vance (2015). Elon Musk: Tesla, SpaceX, and the Quest for a Fantastic Future. Harper Collins.

2. Barack Obama (2016). 'Elon Musk cho thấy điều gì có thể xảy ra khi một cá nhân dám nghĩ lớn và không sợ thất bại', Hội nghị Công nghệ Nhà Trắng, Washington D.C.

3. Bezos, J. (2015). Trích phỏng vấn trên CNBC sau khi SpaceX hạ cánh Falcon 9.

4. Bill Gates (2021). Trích phỏng vấn trong The David Rubenstein Show, Bloomberg.

5. New York Times (2021). “Elon Musk is the only person who made both the auto and space industries feel obsolete in the same decade.” The New York Times.

6. SpaceX (2024). 'Mission Overview and Falcon 9 Details'. Available at: https://www.spacex.com

7. Tesla Inc. (2023). 'Investor Relations Reports'. Available at: https://ir.tesla.com

8. Neuralink (2024). 'Product Development and Human Trials'. Available at: https://www.neuralink.com

9. Wikipedia (2024). 'Elon Musk' entry. Available at: https://en.wikipedia.org/wiki/Elon_Musk