“Khăn Chầu, Áo Ngự: Mẫu Nghi Thiên Hạ” - Tái hiện vẻ đẹp tín ngưỡng dưới góc nhìn của lớp trẻ

(VINEN) - Khi ánh sáng của nhiếp ảnh trẻ gặp gỡ linh khí tín ngưỡng dân gian, một tác phẩm mang tên “Khăn Chầu, Áo Ngự: Mẫu Nghi Thiên Hạ” đã ra đời. Nằm trong khuôn khổ truyền thông của sự kiện “Tứ Phủ Hồng Ân”, bộ ảnh không chỉ tái hiện lại vẻ đẹp và chân dung bất diệt của Mẫu Liễu mà còn khơi dậy lòng tự hào của các bạn trẻ về một di sản tâm linh của văn hóa Việt. 

“Tứ Phủ Hồng Ân” là sự kiện được tổ chức bởi nhóm sinh viên Khoa Quan hệ công chúng và Quảng cáo, Học viện Báo chí và Tuyên truyền với mong muốn lan tỏa tín ngưỡng thờ Mẫu - một trong những di sản văn hóa lâu đời của Việt Nam. Bằng việc kết hợp giữa triển lãm trưng bày hiện vật và các hoạt động trải nghiệm tương tác, “Tứ Phủ Hồng Ân” mong muốn sẽ lan tỏa được tình yêu với văn hóa nói chung và tình yêu với văn hóa Thờ Mẫu nói riêng tới các khán giả trẻ. 

Góp mặt trong chuỗi hoạt động truyền thông của sự kiện, bộ ảnh “Khăn Chầu, Áo Ngự: Mẫu Nghi Thiên Hạ” đã tái hiện lại vẻ đẹp uy nghiêm, cao quý của Thánh Mẫu Liễu Hạnh - người mẹ thiêng liêng bảo hộ cho bao người con Việt. Thánh Mẫu Liễu Hạnh - Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên, là một trong “Tứ bất tử” của tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Truyền thuyết kể lại, bà là con gái thứ hai của Ngọc Hoàng, nhiều lần giáng thế để giúp đỡ dân lành. Bà vừa mang vẻ uy nghi của thần linh, vừa gần gũi như một người mẹ nhân hậu, đại diện cho hình ảnh người phụ nữ mạnh mẽ, trí tuệ và quyền năng. 

Để dệt nên tín ngưỡng hào quang trong từng thước ảnh, các bạn trẻ của “Tứ Phủ Hồng Ân” đã dốc sức tận dụng từng góc máy, góc sáng cũng như dáng hình để tái hiện lại chân dung bất diệt của Mẫu Liễu. Mở đầu bộ ảnh, người xuất hiện trong khung hình với dáng ngồi quen thuộc thể hiện sự uy nghi, cao quý. Bên cạnh người là những đồ vật quen thuộc với văn hóa thờ Mẫu trong mỗi nghi lễ Hầu đồng như: chiếu, tựa tay, quạt,... Mẫu tọa ngự tại bức ảnh mở màn như một lời giới thiệu của các bạn trẻ về hình ảnh Thánh Mẫu Liễu Hạnh, dẫn dắt người xem vén màn những điều còn chưa biết về Mẫu Liễu. 

“Tứ Phủ Hồng Ân” đã lựa chọn đi sâu vào họa tiết Rồng - Mây trên Khăn Chầu, Áo Ngự. Trong văn hóa tín ngưỡng, họa tiết này mang ý nghĩa sâu sắc khi thể hiện sự kết hợp giữa đất trời, vũ trụ và sức mạnh của thần thánh. Đây không chỉ là biểu tượng quyền uy của các vị thần, mà còn là biểu trưng cho sự hưng thịnh và sự kết nối giữa thế giới trần gian với cõi linh thiêng. Hình ảnh rồng uốn lượn giữa biển mây vừa gợi cho ta sự linh thiêng của Mẫu Liễu, vừa gợi ra hình ảnh bao dung, tấm lòng yêu thương, nhân hậu và sự che chở của bà với con dân. Sự giao thoa tinh tế giữa nghệ thuật truyền thống và niềm tin tín ngưỡng ấy đã tôn lên vẻ đẹp của Khăn Chầu, Áo Ngự, biến tín ngưỡng thờ Mẫu trở thành một nét đẹp nổi bật của văn hóa Việt Nam.

Phượng là biểu tượng của sự cao quý, linh thiêng và quyền lực trong văn hóa tín ngưỡng dân gian. Phượng cũng được coi là hiện thân của sự hòa hợp giữa trời và đất, tượng trưng cho sự tái sinh, sự sống vĩnh hằng hay sự bảo hộ của thần linh. Xuất hiện trên Khăn Chầu, Áo Ngự, hình ảnh phượng gợi lên vẻ đẹp cao quý cũng như chân dung bất diệt của Mẫu Liễu. Đây còn là biểu tượng cho sự kết nối giữa dân gian và thần linh, giống như một lời vỗ về mà Thánh Mẫu Liễu Hạnh dành cho con dân rằng: người sẽ luôn bảo vệ, ban sự bình an và phúc lành cho mọi nhà. 

Phóng tầm mắt vào chiều sâu của những họa tiết trên Khăn Chầu, Áo Ngự, hình ảnh hoa mẫu đơn, hoa mai không chỉ là trang trí mà còn là những biểu tượng mang đầy dụng ý. Nếu hoa mẫu đơn là biểu tượng của sự thịnh vượng, sắc đẹp và quyền lực thì hoa mai, với vẻ đẹp thanh tao và giản dị, tượng trưng cho sự may mắn và tươi mới. Sự xuất hiện của chúng vừa thể hiện cho vẻ đẹp thanh cao, quý phái của Mẫu Liễu, vừa thể hiện cho nét dịu dàng, từ bi của người mẹ bảo hộ con dân. 

Trong tín ngưỡng dân gian, hình ảnh tay kết ấn là một động tác quen thuộc trong các nghi lễ thờ cúng. Đây là biểu tượng của sự truyền tải năng lượng thần thánh và quyền năng, thể hiện sự bảo hộ và ban phúc từ các vị thần linh đối với con người. Khi động tác tay kết ấn xuất hiện cùng mẫu Liễu Hạnh, ta hiểu rằng người sẽ luôn mang lại sự bình an, hạnh phúc và thịnh vượng cho con dân.

Đến cuối, người xem không còn điểm qua những chi tiết rời rạc nữa mà đã được ngắm nhìn sự hội tụ của rồng, phượng, hoa, sóng nước,... Sự hài hòa, viên mãn và thống nhất giữa màu sắc ngũ hành cùng sự hài hòa của Thiên - Địa - Nhân đã tạo nên vẻ đẹp cho sắc phục của Thánh Mẫu Liễu Hạnh. Chân dung bất diệt của Mẫu Liễu Hạnh không chỉ có cốt cách cao quý, thanh thoát mà còn có sự dịu dàng, mềm mại, thể hiện phẩm hạnh và sức mạnh tiềm ẩn của người phụ nữ Việt. 

“Khăn Chầu, Áo Ngự: Mẫu Nghi Thiên Hạ” không chỉ đơn thuần là một bộ ảnh được thực hiện bởi các bạn trẻ mà còn là tình yêu của thế hệ ngày nay tới những giá trị văn hóa lâu đời của dân tộc. Bộ ảnh vừa khắc họa hình ảnh Thánh Mẫu Liễu Hạnh dưới góc nhìn của ống kính hiện đại, vừa đưa tín ngưỡng thờ Mẫu đến gần hơn với cuộc sống đương đại ngày nay. Thông qua bộ ảnh, “Tứ Phủ Hồng Ân” mong muốn công chúng có góc nhìn đa dạng và sâu sắc hơn về tín ngưỡng thờ Mẫu của đất nước thân yêu. 

Khánh Vy